De overheid financiert een aantal grote bevolkingsonderzoeken zoals dat naar borstkanker waarvoor iedere vrouw in Nederland tussen de 50 en de 75 jaar elke twee jaar wordt uitgenodigd, het uitstrijkje ter opsporing van baarmoederhalskanker (30-60 jaar) en het darmonderzoek voor mannen tussen de 55 en 75 jaar. Hartstikke mooi natuurlijk. Maar als er reden is tot een vervolgonderzoek of je laat je uit eigen beweging onderzoeken, begint ineens wél het eigen risico te tikken.

Ik voelde een knobbeltje in mijn rechterborst. Ineens. Onmiddellijk realiseerde ik me dat ik in de risicogroep val: 47 jaar, vrouw. Ik dacht aan al die sigaretjes die ik in mijn jonge jaren heb weggepaft. Ik heb nooit gedacht dat het mij niet zal gebeuren en dus belde ik de volgende ochtend meteen mijn huisarts.

Binnen tien dagen was alle zorg zorgvuldig weggenomen. De huisarts had mijn beide borsten onderzocht, schoot daarvan niet direct in de paniek maar verwees mij evengoed naar de poli voor een mammografie. Daar kon ik binnen een week terecht. Er werden foto’s en een echo gemaakt, dubbel gecheckt, voor de zekerheid nog even overlegd. Niks aan de hand mevrouw, een kleine verdikking op een melkkliertje wat hoogstwaarschijnlijk hormonaal verklaarbaar is. Of ik de volgende keer wat minder snel paniek moest schoppen, vroeg ik een tikkeltje beschaamd. Maar nee, stelde de arts mij gerust; wij checken liever tien keer te veel dan één keer te laat. Ik fietste naar huis met een liedje in mijn hoofd en de zon op mijn bol.

Die zin bleef me bij, want het is nog niet zo heel lang geleden dat ik iedere euro twee keer moest omdraaien voor ik hem uitgaf, dat ik regelmatig een keuze moest maken tussen de vrijwillige ouderbijdrage en een tank benzine, huiswerkbegeleiding of voetbaltraining. Wéér bellen naar de bank of ze even geduld kunnen hebben met de hypotheek, vragen om meer uren op je werk en een poetsbaantje in de avonduren om een extraatje te kunnen betalen.

Vanmorgen valt de rekening van het eigen risico op de digitale mat: € 310,50. Ik wist dat die kwam, want al gaat het me al jaren financieel goed genoeg om me geen zorgen meer om mijn dagelijkse beslissingen te hoeven maken, ik vergeet nooit hoe het ooit anders was en ben mij dan ook altijd bewust van wat er is, wat er kan en wat er nog aan zit te komen. Ik geniet met volle teugen van het betalen van noodzakelijke facturen binnen de gestelde termijn.

Ik maak de rekening ook nu meteen over en denk daarbij aan de vrouw die vanavond op de bank zit. De kinderen liggen misschien boven te slapen, er staat een kop thee voor haar op het kleine tafeltje, het journaal staat aan, de gordijnen zijn al gesloten. Geconcentreerd laat ze haar handen over haar borsten glijden, duwt en drukt een beetje, tast iedere centimeter af op zoek naar oneffenheden. Ze weet precies waar ze zitten en mógen zitten en weet precies waar het glad hoort te zijn. En dan is daar ineens iets anders, anders dan vorige maand, een verdikking, een knobbeltje en onmiddellijk weet ze; dat kan ik niet betalen, niet nu, ik wacht wel even..