Als boekverkoper lees ik wekelijks de boekrecensies in de kranten. Op verzoek van klanten in de winkel, zoek ik nog wel eens een online-recensie op. Ik kijk vrijwel nooit naar DWDD met uitzondering van de maandelijkse boekenaflevering. Immers, de mening van Matthijs télt. Boek van de maand bij DWDD betekent vrijwel hetzelfde als bestseller. In elk geval dan toch de gehele week na de uitzending, meestal langer. Vier of vijf sterren / bollen betekent dat de vraag in de winkel naar het boek vanaf die dag zal toenemen. Maar wat betekent een recensie nou eigenlijk en is het eigenlijk niet veel meer dan een (vaak slordig en ongefundeerde) mening van de recensent?

Vriend en medisch-militair historicus Leo van Bergen kwam een aantal weken geleden weken zuchtend bij me op de thee. Hij had van ‘Medisch Contact’ het verzoek gekregen een recensie te schrijven over het nieuwe boek van Ad van Liempt en Margot van Kooten ‘Hier om te helpen’ (Balans) maar mocht slechts 300 woorden besteden aan zijn stukje.

‘Hier om te helpen’ gaat over 150 jaar geschiedenis van het Nederlandse Rode Kruis, een onderwerp waarin Van Bergen (als een van de weinigen) nogal thuis is. Van Liempt en Van Kooten hebben zijn werk gelezen, althans dat beweren ze. Het staat in elk geval genoemd in de literatuurlijst en hij wordt eenmaal aangehaald in het boek. ‘Maar er klopt geen zak van’, ergert Leo zich. Feiten zijn verkeerd geïnterpreteerd, sommige domweg foutief, en er wordt behoorlijk selectief door de 150 jaar geschiedenis van het Rode Kruis heen gebanjerd waardoor het eindresultaat op zijn zachtst gezegd ‘onzorgvuldig’ is te noemen.

Hetzelfde boek krijgt op zaterdag 10 juni jl. van wetenschapsjournalist-met-een-hekel-aan-slappe-meningen (zo zegt hij zelf op zijn website) Marcel Hulspas in De Volkskrant 5 sterren. Als ik de mening van Van Bergen niet zou kennen, zou de lovende recensie van Hulspas me direct naar de boekhandel doen rennen. Maar wie is Hulspas nou helemaal in dit verhaal? Een wetenschapsjournalist die zelf o.a. schrijft over het Midden Oosten en alle vraagstukken daaromtrent. Geen medisch of militair historicus in elk geval. Vandaar ook dat hij inhoudelijk niet kán beoordelen of de feiten juist zijn of niet en dat is als recensent zijn taak ook niet. Hij is er terecht vanuit gegaan dat de auteurs en de uitgeverij hun werk inhoudelijk goed hebben gedaan. Hij beoordeelt het eindresultaat op de indruk die het boek achterlaat op een leek, namelijk historisch, accuraat, wel onderzocht en volledig.

Ik vraag mij wel vaker af of de recensent het besproken boek wel werkelijk helemaal heeft gelezen, en ik krijg regelmatig de indruk dat het lastig gevonden wordt om een negatieve recensie te schrijven over een auteur die al geboekt is voor alle literaire podia van het lopende seizoen. En dan heb ik het nog niet gehad over de keuze van het boek, zoals u weet gaat de grote meerderheid van de recensies over boeken die zijn uitgegeven rondom de gouden grachtengordel. Wat u bijna het idee zou kunnen geven dat dat de enige uitgeverijen zijn die goede boeken maken.

Het is een mening, niet meer en niet minder dan dat. Een mening van iemand van wie je kunt aannemen veel te lezen. Zo veel misschien wel dat de kans groot is dat hij/zij een andere kijk heeft op de beleving van goede literatuur dan u en ik. Deze mening kunt u mee laten wegen in de keuze voor een boek. Een andere mening die u kunt overwegen aan te horen voordat u tot aanschaf van een nieuw boek overgaat, is die van iemand die u kent en die van dezelfde boeken houdt als uzelf. En dan hebben we nog de boekverkoper, die alles leest en die geen hekel heeft aan slappe meningen. Omdat ze begrijpt dat je alleen een sterke mening moet hebben over onderwerpen waar je verdomd veel vanaf weet.